اربعین به معنای چهلم است. بیستم ماه صفر به عنوان اربعین حسینی مشهور است. مسلمانان شیعه در این روز مراسم سوگواری به یاد حسین بن علی نوه پیغمبر اسلام و 72 تن از یارانش که در روز عاشورا به دست لشکریان یزید کشته شدند، برگزار می کنند.

در این روز همه جا سیاه پوش می شود، زیرا چهل روز از واقعه ی شهدای کربلا می گذرد. اربعین روزی است که حضرت زینب عیلها السلام  و کاروان اهل بیت پس از مدت ها به کربلا رفتند و دوباره با شهدای کربلا دیدار کردند و بر سر مرقد مطهرشان عزاداری کردند. روزی که حضرت زینب و دیگر اسرا به کربلا رسیدند و وقتی ایشان بر سر مزار برادر بزرگوارشان رسیدند، به یاد روز عاشورا افتادند و اشک از چشمان ایشان جاری شد و با برادرشان از رنج هایی که کشیده بودند سخن گفتند و از دست دشمن ظالم و ستمگر نزد برادرش شکایت کردند.
اربعین حسینی

امام حسن عسگری (ع) زیارت اربعین را یکی از نشانه های مومن می داند. ما در این دعا به امام حسین علیه السلام که در کربلا به شهادت رسیدند سلام و درود می فرستیم و از خداوند می خواهیم دشمنان و کسانی که امام سوم ما را به شهادت رساندند به سزای اعمالشان برساند.

اربعین نقش سازنده و مفیدی در ماندگاری و جاودانگی حماسه ی عاشورا  و اهداف و آرمان والای امام حسین علیه السلام دارد.مورخان نوشته اند که جابر بن عبدالله انصاری، همراه عطیه عوفی در همان اولین اربعین پس از عاشورا به زیارت حسین رفتند.

مرحوم شيخ صدوق رضوان اللّه تعالى عليه در كتاب اءمالى خود به نقل از امام جعفر صادق صلوات اللّه عليه آورده است :
هنگامى كه حضرت ابا عبداللّه الحسين عليه السّلام تولّد يافت ، خداوند متعال جبرئيل عليه السّلام را ماءمور گردانيد تا به همراه يك هزار ملائكه ير زمين فرود آيند و رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله را بر ولادت نوزادش تبريك و تهنيت گويند.
جبرئيل عليه السّلام هنگام نزول ، عبورش بر جزيره اى افتاد كه فرشته اى به نام فُطرس در آنجا قرار داشت .
و چون فُطرس در انجام وظائف الهى كُندى و سستى كرده بود، بال هايش شكسته و در آن جزيره مدّت هفت سال به عبادت خداوند مشغول گشت تا آن كه امام حسين عليه السّلام تولّد يافت

وقتى فطرس مَلَك ، متوجّه عبور جبرئيل و همراهانش عليهم السّلام شد، سؤ ال نمود: اى جبرئيل ! كجا مى روى ؟
پاسخ داد: همانا خداوند متعال نعمتى - نوزاد - به محمّد صلّى اللّه عليه و آله عطا كرده است ؛ و مرا جهت ابلاغ سلام و تهنيت بر آن حضرت ماءمور گردانيد.

فُطرس اظهار داشت : اگر امكان دارد، مرا نيز همراه خود ببريد، شايد محمّد رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله برايم دعائى كند.
جبرئيل تقاضاى فطرس را پذيرفت و به كمك همراهانش او را نيز با خود آوردند.

امام صادق عليه السّلام افزود: زمانى كه جبرئيل بر پيامبر خدا وارد شد، از طرف خداوند متعال ؛ و نيز از جانب خود به آن حضرت سلام و تبريك و تهنيت گفت ؛ و پس از آن موقعيّت فطرس را به عرض حضرت رسول رساند.
حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله فرمود: به فطرس بگو كه خود را به اين نوزاد بمالد و سپس به مكان اوليّه خود مراجعت كند.
و چون فطرس خود را به قنداقه امام حسين عليه السّلام ماليد، مشكلش برطرف شد، اظهار داشت : اى رسول خدا! امّت تو به زودى اين نوزاد را به قتل خواهد رساند، هركس او را زيارت كند و يا بر او سلام و درود فرستد، در هر كجا و در هر موقعيّتى كه باشد، من براى جبران اين كرامت ، سلام او را به حسين عليه السّلام ابلاغ خواهم كرد سپس فُطرس به سمت آسمان عروج كرد.