تاريخچه هلال احمر
اولين بار در سال 1874 ميلادي (1291) در زمان ناصرالدین شاه كنوانسيون مصوب 1864 ژنو از سوي ايران پذيرفته شد هر چند سال‌ها هيچ گونه اقدام جدي صورت نگرفت به جز شركت عبدالصمد ممتاز السلطنه در كنفرانس بین‌المللی صليب سرخ در سال 1906 (1284) و دريافت موافقت كنفرانس در پذيرش شير و خورشيد سرخ به عنوان نشان رسمي دولت ايران براي جمعيت خود. دكتر امير اعلم ( از دانش آموختگان رشته پزشكي در اروپا و از بنیان گذاران چند بيمارستان به سبك غربي در ايران ) در سال 1301 مقررات وضع شده از سوي صليب سرخ جهاني براي جمعیت‌ها را ترجمه و در اختيار احمدشاه قرار داد و مقدمات تشكيل جمعيت فراهم شد. نخستين جلسه رسمي كميته مركزي جمعيت در مرداد ماه سال 1302 تشكيل گرديد و اعضاي آن از ميان بنیان گذاران و ياري رسانندگان به جمعيت و در جلسه عمومي انتخاب می‌شدند. هرچند تا سال 1303 عملاً هیچ‌گونه اقدامي در جهت سازماندهي اين تشكيلات صورت نپذيرفت. اين اقدامات از سال 1304 شروع گرديد از جمله راه اندازي مجله‌ای به عنوان ارگان رسمي جمعيت به نام « شير و خورشيد سرخ » در سال 1307 جمعيت نسوان شير و خورشيد سرخ ايران شكل گرفت. نخستين حركت امدادي جمعيت كمك به زلزله زدگان تربت حيدريه به همت دكتر امير اعلم و در زماني بود كه هنوز جمعيت هيچ گونه امكاناتي نداشت. در سال 1308 شمسي كنفرانس ديپلماتيك ژنو درباره صليب سرخ بین‌المللی نشان شيرو خورشيد سرخ را در كنار نشان‌های هلال احمر و صليب سرخ به عنوان نشان امدادي و داراي مصونيت در ميادين نبرد به رسميت شناخت. در سال 1327 اساس‌نامه جديد جمعيت طراحي و در مجمع عمومي جمعيت در همان سال به تصويب رسيد. برابر مواد 18 و 19 اين اساس‌نامه وظايف جمعيت علاوه بر معالجه مجروحان و رسيدگي به امور اسراء در زمان جنگ، امدادرساني به هنگام بليات و حوادث، تأسيس مؤسسات انتقال خون در سراسر كشور، رسيدگي به وضع بينوايان، تربيت جوانان و تربيت پرستار براي مراكز بهداشتي و درماني تعيين گرديد. در سال 1328 دكتر حسين خطيبي نوري به عنوان مدير عامل جمعيت برگزيده شد. دكتر خطيبي طي سي سال خدمات شبانه روزي خود را كاملاً داوطلبانه در اختيار جمعيت قرار داد، به طوری که گفته می‌شود حتي ناهار خود را از منزل می‌آورده است. در دهة سي جمعيت علاوه بر امداد رساني در موارد مختلف از جمله سيل در جنوب شرق كشور در سال 1336 اقدام به تأسيس جند مركز تحقيقات پزشكي ونيز درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها و شیرخوارگاه‌های مختلف در سطح كشور نمود. طي دهة چهل شمسي ارائه خدمات بهداشتي - درماني به اقشار مختلف مردم و نيز سرپرستي افراد بي خانمان و بي بضاعت با گرايش كودكان و نوجوان به عنوان رويكردي مهم مورد نظر رؤساي جمعيت بود. تا سال 1357 جمعيت شير و خورشيد سرخ داراي بيش از 280 شعبه بود كه تقريباً همگان از اركان مشابه مركز، مجمع عمومي، هیئت‌های مركزي و مديره و بازرسي برخوردار بودند و رياست هيئت مركزي نيز بر عهده استاندار، فرماندار و يا بخشدار بود. فعالیت‌های ثمربخش « جمعيت شير و خورشيد سرخ » در راه امداد آسيب ديدگان، ايجاد بيش از 700 مؤسسه امدادي، درماني، بهداشتي، خيريه، تربيتي و اجتماعي از قبيل بیمارستان‌ها، مراكز امدادي و درماني، بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها، كشتي بيمارستاني، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های امدادي و صحرایی، سازمان تداركات درماني، اندرزگاهها، آمزشگاههاي حرفه‌ای، پرورشگاه‌ها، شیرخوارگاه‌ها، مهدهاي كودك، آموزشگاه‌های پرستاري و بهياري، مراكز انتقال خون، مراكز مبارزه با سل و سرطان، تأسيسات نوتواني و دست و پا سازي مصنوعي، شركت در خدمات بین‌المللی هنگام وقوع حوادث و سوانح طبيعي و غير طبيعي در كشورهاي خارجي و شركت در مجامع بین‌المللی صليب سرخ، موجب اهميت و اعتبار روز افزون جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران نزد « كميته » و « اتحاديه بین‌المللی جمعیت‌های صليب سرخ، هلال احمر و شير و خورشيد سرخ » گرديد، كه در نتیجه به عضويت « كميته اجرائي » و « شوراي حكام » انتخاب و دبیر کل جمعيت به رياست « كميته مشورتي بهداشت » كه يكي از چهار کمیته‌ای است كه زير نظر كميته اجرائي انجام وظيفه می‌نماید، انتخاب گرديد. در همين راستا در سال 1352 بيستمين كنفرانس بین‌المللی صليب سرخ كه عالی‌ترین مجمع تصميم گيري نهضت بین‌المللی به حساب می‌آید با حضور بيش از 130 عضو در تهران برگزار شد. مصوبات اين كنفرانس در زمینه‌های مختلف هنوز هم از لحاظ حقوقي مورد ارجاع می‌باشند.
در اسفند ماه سال 1357 يعني در كمتر از يك ماه بعد از پيروزي انقلاب، بر اساس مصوبه دولت موقت و در زماني كه دكتر سامي وزير بهداري و بهزيستي وقت كه به عنوان سرپرست جمعيت انتخاب شده بودند، كليه مؤسسات درماني و بهداشتي ( شامل 224 بيمارستان، 173 درمانگاه مستقل و مركز اورژانس، 77 اندرز گاه، 15 مركز مستقل انتقال خون و 30 مركز آموزش پرستاري، مامایی، بهياري و پزشكي به همراه چندين پرورشگاه و خانه كودك ) از جمعيت منتزع و با حفظ مالكيت جمعيت، به وزارت بهداري و بهزيستي وقت منتقل گرديد. بعدها امور مربوط به تربيت كادر پيراپزشكي و انتقال خون از جمعيت سلب گرديد و اكثر پرورشگاه‌ها و شیرخوارگاه‌ها به ساير سازمان‌ها واگذار گرديد. در سال 1359 دكتر علي بهزادنيا مسئولیت جمعيت را به عهده گرفت و تا حد امكان به بازسازي مجدد ساختار آن پرداخت سپس دكتر سید حسن فيروز آبادي رياست جمعيت را به عهده گرفت و تا سال 1362 در اين پست باقي ماند و پس از آن مرحوم دكتر سيف اله وحيد دستجردي به مدت بيش از 15 سال به عنوان رئيس جمعيت فعاليت كردند. جمعيت در جريان جنگ تحميلي يكي از درخشانترين خدمات امدادي و درماني را به رزمندگان اسلام و هموطنان جنگ زده ارائه نمود.
در دي ماه 1362 برابر ماده واحده مصوب مجلس شوراي اسلامي، عنوان جمعيت به جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران تغيير يافت و ايران از كليه حقوق بین‌المللی خود براي استفاده انحصاري از نشانه شير و خورشيد سرخ صرف نظر كرد و نشان مذكور بلافاصله از آيين نامه اساس‌نامه تشكل بین‌المللی جمعیت‌های صليب سرخ و هلال احمر حذف گرديد، اما به دليل اينكه اين نشان در كنفرانس ديپلماتيك جمعیت‌های صليب سرخ و هلال احمر به تصويب رسيده بود لغو آن نيز بايد در اجلاس مشابه صورت پذيرد و از آنجايي كه برپايي چنين اجلاسي تا كنون در دستور كار تشكل بین‌المللی جمعیت‌های صليب سرخ و هلال احمر قرار نداشته اين نشان همچنان در اسناد مربوط به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌های الحاقي آن‌ها به كار برده می‌شود.
در سال 1367 اساس‌نامه جمعيت توسط مجلس شوراي اسلامي تصويب شد در اين اساس‌نامه رئيس جمعيت به پيشنهاد وزير بهداشت و حكم رئيس جمهور تعيين می‌شود و نماينده وزير بهداشت در هيئت اجرائي به عنوان عالی‌ترین ركن جمعيت حضور داشته است.
از نظر منابع مالي نيز علاوه بر بودجه دولتي برابر اساس‌نامه چهل و دو در صد از درآمد حاصل از حق الثبت اسناد رسمي، 55 در صد از درآمد يك درصد كارمزد ثبت سفارشات، يك ريال از هر مراسله سفارشي و 5/2 ريال از هر تلگراف ارسالي، ساير اعانات مردمي و سازمان‌ها و يك درصد از قيمت هر بليط هواپيما و كشتي تعيين گرديد. علي رغم تأكيد اساس‌نامه فوق به باز گردانیدن اموال و املاك تحت تصرف نهادها به جمعيت متأسفانه شماري از املاك مزبور همچنان در اختيار آنان قرار دارد. به دنبال تصدي رياست جمعيت توسط دكتر نوربالا در سال 1378 تحولات و تغييرات وسيعي در جمعيت به وقوع پيوست كه يكي از مهم‌ترین آن‌ها دور شدن جمعيت از جهت گیری‌های سياسي كشور و پايبندي به اصول هفت‌گانه نهضت بین‌المللی صليب سرخ و هلال احمر ( انسانيت، بي غرضي، بي طرفي، عدم وابستگي، خدمات داوطلبانه، يگانگي و جهان شمولي ) بوده است. تبديل معاونت‌های امداد و نيز جوانان به سازمان امداد و نجات و سازمان جوانان، احياء و بازسازي سازمان داوطلبان، تشكيل معاونت حقوقي، برنامه ريزي و امور مجلس، افزودن واژه درمان به معاونت توان‌بخشی، ارتقاء « مركز آموزش و تحقيقات » به « مؤسسه آموزش عالي علمي - كاربردي هلال احمر ايران »، به دست آوردن مجدد مسئولیت هيئت پزشكي حج پس از 20 سال، انتخاب به عنوان عضو هيئت حاكمه فدراسيون، تشكيل کانون‌های دانشجويي در بيش از 290 دانشگاه با بيش از صد هزار دانشجوي فعال، ارتقاء كمي و كيفي در حوزه‌های مختلف امداد از جمله آموزش، تجهيزات جديد از جمله خودرو، آمبولانس، چرخ بال، سيستم مخابراتي و همچنين در زمينه درمان ( 20 مركز درماني در داخل كشور و 10 بيمارستان و درمانگاه در خارج از كشور ) و توسعه توان‌بخشی ( اعم از ارتوپدي فني، فيزيوتراپي، باز توانی رواني، شنوايي سنجي، بينايي سنجي، هيدروتراپي و... ) از اقداماتي بوده است كه به دنبال رياست دكتر نوربالا در جمعيت به وقوع پيوست. در جلسه علني روز چهارشنبه 24 ارديبهشت ماه 1382 در مجلس شوراي اسلامي منجر به اصلاح بخشي از اساس‌نامه قبلي شد. به موجب آن اركان اداره كننده جمعيت چنين تغيير نمود: از مهم‌ترین اقداماتي كه در راستاي مردمی‌تر كردن جمعيت و رها سازي از وابستگي به دولت و انتصابي بودن، صورت گرفت، برگزاري انتخابات در 21 ارديبهشت ماه 1383 در سراسر كشور بود و در شهرستان‌ها مجمع شهرستان با انتخاب شوراي اجرائي شهرستان كه رئيس شعبه را تعيين می‌نمایند و منتخبين آن‌ها مجمع استان و هیئت مديره استان را تشكيل خواهند داد كه مدير عامل را بر می‌گزینند در مجمع عمومي كه از سراسر كشور 7 نفر از اعضاي شوراي عالي را برمي گزينند كه اين شورا نيز يك نفر ار به عنوان رئيس جمعيت جهت صدور ابلاغ به رئيس جمهور معرفي می‌نمایند. در شوراي عالي علاوه بر 7 نفر ذكر شده رئيس جمعيت، خزانه دار، دبیر کل و 4 نفر منتخب رئيس جمهور نيز حضور دارند.
اصلاح اساس‌نامه مجوز فعاليت درماني در داخل كشور را كه بعد از انقلاب از جمعيت سلب گرديده بود مجدداً به جمعيت باز گردانيد.
علاوه بر آن‌ها مسئولیت تصميم گيري درباره سیاست‌های كلان جمعيت و هر گونه تغيير در مرام‌نامه و اساس‌نامه جمعيت از مجلس شوراي اسلامي به مجمع عمومي انتقال يافت.
تحقیق در موررد جنگ های صلیبی