ميرزا صالح شيرازي، فرزند حاج باقر كازروني از نخستين دانش‌آموختگان ايراني در اروپا و مؤلف روزنامه كاغذ اخبار، نخستين روزنامه در ايران بود. ميرزا صالح به كمك ميرزا عيسي قائم‌مقام براي تحصيل، 10 جمادي‌الثاني 1230 (19آوريل 1815) به همراه 5 محصل ديگر از تبريز راهي انگلستان شد و در دوم شوال 1234 به ايران بازگشت كه در اين فاصله، سفرنامه خود را نوشت. سفرنامه او تبديل به يكي از مهم‌ترين آثار براي آشنايي ايرانيان با تمدن و تجدد غرب، مخصوصا ورود آرا و افكار نوي سياسي اجتماعي شد.
موضوعاتي كه ميرزا صالح در اثرش مورد توجه قرار داده، عبارتند از: حكومت انگليس و آغاز حكومت پارلماني، قوانين و دولت‌داري، دستگاه قضاوت، ماليات، كليساي كاتوليك و پروتستان و.... ميرزا، شيفته آزادي و انتظام جامعه انگلستان شد و شرحي خواندني درباره آن نوشت. در مورد شيوه حكومت انگليس مكررا سخن راند، از پارلمان انگليس با عنوان «مشورتخانه» ياد كرد، مجلس عامه را «خانه وكيل رعايا» و «مجلس عام» خواند و مجلس لردها را «خانه قوانين» ناميد. او پس از شرح حقوق سلطنت و مجلس لردها و مجلس عام، طرز انتخاب وكلاي ملت و حقوق آنها را توضيح داد و از همكاري اركان سه‌گانه ملكت انگليس يعني سلطنت، مجلس لردها و مجلس عام سخن گفت.
او درباره آزادي بيان، به عنوان يكي از اصول حكومت پارلماني مي‌نويسد: « هر كدام از اجزاي مشورتخانه رخصت دارند كه در مشورتخانه هر چه به ذهن آنها رسيد در امور ملكي و ساير مواد بيان نموده و احدي را نبايد تمسخر كنند.» همچنين درباره قدرت مجلس عام مي‌گويد: «فرضا اگر پادشاه حكمي جاري كند كه موافق مصلحت ولايتي نباشد، وكيل رعايا مقاومت و ممانعت در جريان حكم مزبور نموده و مطلقا تاثيري نمي‌بخشد و جاري نمي‌شود و همچنين اگر قوانين و پادشاه متفق شوند و وكيل رعايا راضي نبوده ايضا حكم آنها اگر چه مقرون به مصلحت بوده جاري نخواهد شد.»
سفرنامه ميرزا صالح اولين اثري است كه در آن يك نويسنده ايراني در اثري به زبان فارسي به انقلاب كبير فرانسه و ظهور ناپلئون اشاره مي‌كند. او در اين باره چنين مي‌نويسد: «در سال1789 بلواي عامي در ولايت فرانسه برپا شده و از هر سو از پادشاه خود لوئيس شانزدهم ناراضي گشته اولا اهالي مشورتخانه قدرت وتسلط پادشاهي را تخفيف داده... او را وجودي معطل انگاشته، اشخاصي را كه پادشاه به منصب و بزرگي مفتخر فرموده از مناصب مزبور معزول نموده... و بعد از آنكه حمله به خانه پادشاهي نموده... اهالي فرانسه جمعيتي كرده و به حقيقت رفتار لوئيس مزبور رسيده او را مقصر يافته و فتواي قتل او را نوشته او را مقتل ساخته...»
آنچه از بررسي سفرنامه ميرزا صالح به دست مي‌آيد اين است كه اثر ياد شده در ورود افكار جديد و مترقي اروپا مخصوصا ورود افكار جديد سياسي در نوع و سطح خود يكي از مهم ترين آثار است، زيرا در اين كتاب، اثر بسياري از مفاهيم و آراي جديد سياسي، وقايع و رخداد‌هاي مهم و تاثيرگذار، براي اولين بار ذكر شده است. بي‌ترديد، اشاره به مفاهيمي چون آزادي، انتخابات، مساوات و صحبت از نهاد‌هايي نظير پارلمان و... همچنين شرح رخداد‌هاي مربوط به انقلاب كبير فرانسه در ذهن خواننده ايراني كه در جامعه قاجاري زندگي مي‌كرده تاثيرات شگرفي نهاده است؛ به طوري كه بسياري از پژوهشگران سفرنامه ميرزا صالح را از اولين عوامل مهم تحول انديشه سياسي در ايران دانسته‌اند. او در زمان تحصيل در انگليس، جذب تشكيلات فراماسونري شد و جزو اولين مناديان توجه به غرب در ايران بود. او در سفرنامه خود اشاره‌اي به آموختن زبان‌هاي انگليسي، فرانسوي و لاتين مي‌كند و در بازگشت به ايران، نخستين كسي بود كه روزنامه به معناي امروزي آن را منتشر كرد. گروهي نام روزنامه او را «كاغذ اخبار» گذاشتند كه ترجمه انگليسي News paper است و گروهي آن را «اخبار دارالخلافه» خوانده‌اند كه ترجمه Govt Buletin است.
گزارش تخصصی معلمان